Studie – Grondtekst Bijbelvertalingen (Punt II)

Van welke grondtekst gaat uw Bijbel uit?

Grondtekst Bijbelvertalingen – maar welke is betrouwbaar?

Skip Navigation

Punt II:  Textus receptus, of beter nog: de Traditionele tekst

  • 1. Zo zien we al wat contouren van de stof van ons thema opdoemen. En hopelijk beginnen we het belang ervan te ontdekken. Dan kunnen we nu wat meer to the point komen en wat dieper gaan.
  • 2. In mijn voorwoord noemde ik al het voorbeeld van het ‘Onze Vader’ in Matth. 6, waarin de NBV een gedeelte mist dat de St.V. (incl. HSV) wel heeft. En van 1 Tim. 3:16 waar de NBV ‘Hij’ heeft en de St.V ‘God’.

    Nog een voorbeeld: Matth. 18:11, zoek dat vers eens op in de NBV…

  • HSV 10 Ziet toe, dat gij niet een van deze kleinen veracht. Want Ik zeg u, dat hun engelen in de hemelen, altijd zien het aangezicht van Mijn Vader, Die in de hemelen is.
    11 Want de Zoon des mensen is gekomen om zalig te maken wat verloren is.
    NBV 10 Waak ervoor ook maar een van deze geringen te verachten. Want ik zeg jullie: hun engelen in de hemel aanschouwen onophoudelijk het gelaat van mijn hemelse Vader.
    11 Klik hier
    .
  • En blader verder naar Hand. 8:37

    HSV 36 En terwijl zij onderweg waren, kwamen zij bij een water. En de kamerheer zei: Kijk, daar is water; wat verhindert mij gedoopt te worden?
    37
    En Filippus zei: Als u met heel uw hart gelooft, is het geoorloofd. En hij antwoordde en zei: Ik geloof dat Jezus Christus de Zoon van God is.
    NBV en NBV21 36 Onderweg kwamen ze bij een plaats waar water was, en de eunuch zei: ‘Kijk, water! Waarom zou ik niet gedoopt kunnen worden?’
    37 Klik hier.

    De verzen zijn weggelaten!

    Slechts vier voorbeelden uit een groot aantal afwijkingen tussen St.V. en NBV – waarbij ik de verschillende manier van vertalen (zie noot 1) nu even buiten beschouwing laat. Niet alleen hele zinnen ontbreken, maar ook zijn telkens weer woorden veranderd en vooral weggelaten. En al onderzoekende zul je erachter komen dat zelfs álle Nederlandse vertalingen van St.V en HSV afwijken…

    Eenzelfde verschijnsel van afwijkende vertalingen zien we in Engeland, Duitsland, Frankrijk én… zelfs in Servië.
    Voor meer details zie onderaan bij het notenmateriaal noot 4).

    Ik noem hier ook even het volgende uit de Inleiding van een ontdekkend artikel naar aanleiding van Bijbelvertalingen in Israël:

    Thomas Vauclair

    Thomas Vauclair

    ‘Dat er tussen oudere en nieuwere Israëlische vertalingen van het Nieuwe Testament “duizenden” verschillen bestaan, weten de meeste Messiasbelijdende Joden niet of nauwelijks, aldus Thomas Vauclair. “En dus zijn ze ook onkundig over de oorzaak daarvan.” ’ noot 5).

  • 3. Nou de oorzaak van die afwijkingen heeft met het gebruik van afwijkende grondteksten te maken. Zoals boven al is verwoord, kunnen we (grofweg) onderscheiden tussen twee soorten van teksttypen:
    ⮞ A. Textus receptus:

    Latijn voor: ontvangen of gekregen tekst, waarop KJV en St.V. (inclusief HSV) zijn gebaseerd. Of genoemd: Traditionele (overgeleverde) tekst.

    Het gaat om de onder Gods voorzienigheid zorgvuldig door de gemeenten van Christus ontvangen, bewaarde en overgeleverde tekst. Ook aangeduid met: Byzantijnse of Constantinopolitische tekst, (Meerderheidstekst of op z’n Engels: Majority text).

    Byzantijnse tekst, omdat we bij de Textus receptus, die sinds de Reformatie-tijd in gedrukte vorm tot ons komt, te maken hebben met de door de kerk overgeleverde tekst bestaande uit Byzantijnse handschriften noot 6). ‘Byzantijns’ genoemd in verband met de ruim tien eeuwen durende Byzantijnse periode. noot 7).

    En omdat de tekst gelinkt wordt aan Antiochië vinden we ook de kwalificatie: Antiocheense tekst. Dan heb je nog de benaming: Syrische tekst. De ontvangen tekst wordt, gezien de kerkelijke overlevering, ook wel gewoon betiteld als: Kerkelijke tekst.

  • Textus receptus Op Textus receptus gebaseerd:

    Ook genoemd:

    Traditionele (overgeleverde) tekst
    Byzantijnse (Constantinopolitische) tekst
    Meerderheidstekst (Majority text)
    Antiocheense (Syrische) tekst
    Kerkelijke tekst

    King James
    Statenvertaling
    HSV
    Schlachter Bibel
    Luther Bibel (oudere versies)
    Zürcher Bibel
    Wumkes-Bibel
    Peshitta, oude Syrische vert.
    Vetus Latina, vóór vert. van Hiëronymus
    vertaalwerk van (W)ulfilas (Gothisch)
    vertaalwerk van de Waldenzen

  • ⮞ B. Kritische of Eclectische tekst:

    dit is de tekstvorm die ik eerder benoemde met Neo-grondtekst, waarop eigenlijk alle ‘moderne’ (vanaf anderhalve eeuw geleden tot nu) soorten van vertalingen zijn gebaseerd. Hieraan ligt vooral het Alexandrijnse of Egyptische teksttype ten grondslag.
    Zelfs de door mij in Servië tot nu toe veelal in de samenkomsten gebruikte Engelse NKJV, schijnt ermee geïnfecteerd te zijn (een 10%, want anders problemen copy-right, als ik het goed heb) en in de NKJV-voetnoten staan de variaties die gevonden worden in de Kritische tekst. noot 8)

    Kritische tekst Op de Kritische tekst gebaseerd:

    Ook genoemd:

    Neo-grondtekst
    Eclectische tekst
    Alexandrijnse (Egyptische) tekst

    NBG51
    Het Boek
    Groot Nieuws Bijbel
    Willibrord
    NBV en NBV21
    Nije Fryske Bibeloersetting-1978
    Telos en andere moderne vertalingen

    (Er wordt ook wel van een der­de tekst­ty­pe ge­spro­ken, on­der­schei­den van het By­zan­tijn­se en Ale­xan­drijn­se tekst­ty­pe: het Wes­ter­se tekst­ty­pe. Maar dat laat ik hier maar bui­ten be­schou­wing, want niet echt re­le­vant.)
  • 4. Met betrekking tot de Textus receptus, slaan we de blik op Antiochië.
    Antiochië

    Het gaat om het Antiochië noot 9), 500 km boven Jeruzalem, gelegen aan de lange rivier de Orontes – hoofdstad van de toen onder heerschappij van de Romeinen staande provincie Syrië. In Hand. 11:19v zien wij onder Gods bijzondere leiding een beweging van het Evangelie naar deze plaats, al spoedig ook naar de Grieken.

    Door Gods genade schiet het wortel, we lezen:
    Hand. 11:21,23.

    Barnabas roept hen vervolgens op zich voor te nemen bij de Heere te blijven:
    vers 23. En bij de Heere blijven betekent ook bij Zijn Woord. Barnabas brengt daarom Saulus (ja, de apostel, ook Paulus genoemd, 13:9 naar Antiochië en we lezen: Hand. 11:26a. Hier krijgen de gelovigen, Joden en heidenen, voor het eerst de erenaam ‘christenen’, vers 26b.

  • 5. De gelovigen in Antiochië blijven inderdaad dichtbij God en Zijn Woord en de Heere maakt de gemeente een zegen voor de opbouw van Zijn Koninkrijk. In Hand. 13 zien we dat door de gemeente Barnabas en Saulus voor hun zendingsbediening worden uitgezonden, 13:1-4. We zien hen ook weer naar Antiochië terugkeren, 14:26v, en er een poos blijven, vers 28.

    In Hand. 15 gaat de gemeente samen met Paulus en Barnabas onder Gods bijzondere leiding door een crisis heen in verband met de vraag of gelovigen uit de heidenen zich nog moeten laten besnijden en gebonden zijn aan de wet van Mozes (dat is: de wet van de ceremoniën), 15:1,5, wat niet het geval is, lees verder in dit hoofdstuk. Wel worden ze geacht zich te onthouden van wat we lezen in de verzen 20 en 29.

    Zie ook nog vers 35.

  • 6. Door al deze dingen wordt de gemeente van Antiochië steeds meer gebouwd en wordt meer en meer van betekenis voor de zich onder Gods genade wereldwijd uitbreidende kerk en volgt als het ware Jeruzalem op als moeder-gemeente. Oftewel zoals iemand zegt:

    Antiochië werd een belangrijk christelijk centrum en zelfs hét christelijk centrum nadat de tempel in Jeruzalem in het jaar 70 verwoest werd.

    In deze gemeente is het waar de Godvruchtige ‘kerkvader’ Ignatius noot 10) (gestorven als martelaar – tussen het jaar 110 en 117 te Rome) leeft en vanaf het jaar 69/70 zijn bediening als oudste of opziener uitoefent. Hij is ook apologeet bestrijdende docetisme en gnostiek. In de 3e en 4e eeuw hebben in Antiochië belangrijke kerkvergaderingen plaats.

  • 7. Verder moet worden geattendeerd op de Antiocheense school noot 11), die in de 3e eeuw werd gesticht, namelijk door Lucianus (ook hij stierf als martelaar – in 312). Lucianus was overtuigd van de Bijbel als de Heilige Schrift met de daaraan verbonden autoriteit en wantrouwde de heidense filosofie noot 12).

    In de school werd een gezonde Schrift met Schrift-verklarende uitleg voorgestaan – dat in tegenstelling tot een Schriftinterpretatie die sterk allegorisch is. Lucianus was ook degene die zich bezig hield met een uitgave van het Griekse NT (naast die van de Septuagint, de Griekse vertaling van het OT). Niet door hem samengesteld ofzo, nee, maar onder Gods voorzienigheid door hem ontvangen en doorgegeven – inderdaad, de Traditionele tekst, die in Syrië, Klein Azië en Byzantium verder werd ontvangen.

    Zie verder nog notenmateriaal noot 13).

  • 8. Zoals gezegd aan het eind van punt I kunnen we eigenlijk toch het beste met David Sorenson die laatste term, Traditionele tekst, gebruiken. noot 14)

    Al is met de betiteling Textus receptus niets mis, toch is het een ‘vreemd’-talige benaming die voor ons ‘vervreemdend’ kan werken. Daar komt bij dat velen bij Textus receptus alleen denken aan de versie ervan die (en wel ‘pas’ vanaf 1633) verbonden is met of gelinkt aan de gedrukte uitgave hiervan door de gebroeders Elzevir (zie noot 3), waar de term voor het eerst ‘opduikt’.

    Maar het gaat om de Textus receptus naar de inhoud, de overgeleverde en ontvangen tekst, dus de Traditionele tekst als ‘the direct descendant of the originals or autographs (…) noot 15). We hebben hier dus te maken met het originele Woord van God.

    Ja, het is waar, het woord ‘traditioneel’ kan wel wat ouderwets klinken. Dat stoffige moeten we er even afblazen: het gaat, nogmaals, om de onder Gods genade en goede leiding overgeleverde en ontvangen tekst.

Verder lezen